Жиі кездесетін сұрақтар

МӘМС үшін ай сайынғы төлем мөлшері төлеушінің санатына байланысты:

• Жұмыс беруші өз қызметкерлері үшін қызметкері үшін жалақы деңгейінің 3%-ы мөлшерінде өз қаражатынан аударымдар жасайды. Ай сайынғы төлем ең жоғары 10 еселенген ЕТЖ-нің 3% - 25500 теңгеден аспауы тиіс.
• Жалдамалы қызметкер, азаматтық-құқықтық сипаттағы шарты бойынша жұмыс істейтін тұлғалар (ақылы жұмыс немесе қызмет көрсету) және жеке көмекшілер – табыстың 2%, бұл ретте 2024 жылға ең жоғары төлем - 17000 теңге. Егер адам бірнеше жерде жұмыс жасаса, барлық жұмыс орындарынан МӘМС-ке жиынтық төлем 10 еселенген ЕТЖ-ның 2%-дан аспауы керек (10*85000*2%) немесе 17000 теңге.
• Жеке кәсіпкерлер (ЖК), шаруа қожалықтарының (ШҚ) иелері, жеке практикамен айналысатын тұлғалар - 1,4 ЕТЖ - дан 5%, ай сайынғы төлем 2024 жылы 5950 теңге
• Дербес төлеуші - 1 ЕТЖ - дан 5%, ай сайынғы төлем 2024 жылы 4250 теңге.
• Бірыңғай төлем төленетін тұлғалар( салық кодексінің 776-3-бабы): жұмыс беруші қызметкер үшін МӘМС аударымдарын өз қаражатынан ай сайын бірыңғай төлем сомасының 15%-ын төлейді; қызметкердің жалақысынан бірыңғай төлем сомасының 10%-ы мөлшерінде МӘМС жарналары ұсталады.

Егер өткен (2023) жыл үшін берешек болса, оны өтеу үшін дербес төлеуші ретінде берешектің әрбір айы үшін 3500 теңге төлеу қажет

2024 жылы ең төменгі жалақы мөлшері (ЕТЖ) 85000 теңгені құрайды.

Жарналарды кез келген банкте, оның мобильді қосымшасында, "Қазпошта" АҚ, Касса 24 терминалдары және Qiwi әмиян арқылы төлеуге болады.

Дереккөздер: "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" 2015 жылғы 16 қарашадағы № 405-V ҚР Заңының 27 - бабының 1-тармағы, 28-бабы.
“Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы” Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VI Кодексінің 776-3-бабы.

Жұмыс берушілер МӘМС төлемдерінің екі түрін жасайды:
1) олар ай сайын қызметкер жалақысының 3% мөлшерінде өз қаражатынан төлейтін аударымдар. Ай сайынғы аударымдардың ең жоғары сомасы айына 10 еселенген ЕТЖ**-дан 3% - дан немесе 2024 жылы 25500 теңгеден аспауы тиіс. Аударымдар үшін төлем тағайындау коды (КНП) - 121;
2) жарналар. Олардың жұмыс берушісі қызметкердің жалақысынан ай сайын 2% ұстайды. Мұнда да жоғарғы шек бар, айына 10 еселенген ЕТЖ-дан 2%-ы одан артық жұмыс беруші төлемеуі тиіс немесе 2024 жылы 17000 теңге. Егер қызметкер бірнеше жерде еңбек етсе, барлық жұмыс орындарынан МӘМС жарналарының сомасы ай сайын 17000 теңгеден аспауы тиіс. Жарналар үшін төлем тағайындау коды (КНП) - 122.
Ақылы жұмыстарды немесе қызметтерді көрсету үшін қабылданған тұлғалардың МӘМС аударымдарын салық агенті* (жұмыс беруші) қызметкерлерге төлеген сияқты аударады. Жарналар үшін төлем мақсатының коды (PNC) - 122.

*Салық агенті - Салық кодексіне сәйкес төлем көзінен ұсталатын салықтарды есептеу, ұстап қалу және аудару міндеті жүктелген тұлға
**ЕТЖ - ең төменгі жалақы. 2024 жылы оның мөлшері 85000 теңгені құрайды

МӘМС төлемдерін уақтылы төлемегені үшін өсімпұл есептеледі: мерзімі өткен әрбір күн үшін (төлем күнін қоса алғанда) ҚР Ұлттық Банкінің 1,25 еселенген базалық мөлшерлемесі.

Өсімпұл төлемдер төленбеген кезде есептеледі:

• Жұмыс берушілер (жұмыстарды немесе қызметтерді өтеулі көрсету шарттары бойынша жалданған қызметкерлер мен адамдар үшін)
• Жеке кәсіпкерлер (ЖК)
• Шаруа қожалықтарының (ШҚ)иелері
• Жеке практикамен айналысатын адамдар
• Жеке көмекшілер үшін бірыңғай төлем төлеушілер

Есептелген өсімпұлдың мөлшерін салық бөлімінен білуге болады (Мемлекеттік кірістер басқармасы).

Дереккөздер:
14-бап, "міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы"2015 жылғы 16 қарашадағы № 405-V ҚР Заңының 30-бабы
"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VI кодексінің 117-бабы

Қайтаруды рәсімдеу үшін "Азаматтарға арналған үкімет "мемлекеттік корпорациясы" КЕАҚ-ға қағаз жеткізгіште артық есептелген сомаларды қайтару туралы өтініш беріледі. Мемлекеттік корпорацияның мекенжайын сайттан табуға болады gov4c.kz
Іс-қимыл тәртібі:
Дербес төлеуші өтініш берген кезде дұрыс төленбеген кезеңдер үшін түбіртектерді қоса отырып, үлгі бойынша өтінішті толтыру керек.
Өтінішті төлеуші-жұмыс беруші берген кезде оның пайдасына жарналар жүргізілген сомаларды қайтаруға қызметкердің келісімі туралы өтініш қосымша міндетті түрде қоса беріледі.
Қызметкерлер тізімінде қателіктер жіберілген жағдайда, жұмыс берушіге анықтама-растау қоса берілуі қажет.
Қайтарудан бас тартылуы мүмкін, егер:
1. Банктің деректемелері дұрыс көрсетілмеген.2. Өтініш ДСӘДМ-нің 2017 жылғы 30 маусымдағы № 478 бұйрығына 1-қосымшаның нысанына сәйкес келмейді.
3. Қайтарудың дұрыс емес себебі көрсетілген.
4. Толық емес құжаттар пакеті немесе құжаттар оқылмайды.
5. Ақшаны қайтаруға негіз жоқ.
6. Қолданыстағы ЖК өзі үшін жарналарды төледі және төлем жалғыз болып табылады;
7. ҚР аумағында уақытша болатын ЕАЭО елдерінен келген еңбекші көшіп келушінің жұмыс істемейтін отбасы мүшесі жарналарды дербес төледі және жалғыз төлем болып табылады.

Дереккөздер:
1. "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" 2015 жылғы 16 қарашадағы № 405-V ҚР Заңының 30-бабы
2. ҚР ДСМ 2017 жылғы 30 маусымдағы № 478 бұйрығымен бекітілген аударымдарды және (немесе) жарналарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін аударымдардың, жарналардың және (немесе) өсімпұлдардың артық (қате) есептелген сомаларын төлеушілерге қайтаруды жүзеге асыру қағидаларының 2-тарауының 3-тармағы

“МӘМС туралы” Заңға сәйкес жұмыс беруші ай сайын қызметкердің әлеуметтік медициналық сақтандыруға аударымдары мен жарналарын жүргізуі керек.

Егер бір айда төлем болмаса, мәртебе “сақтандырылмаған” болып өзгереді. Көбінесе қызметкер ұзақ (күнтізбелік 1 айдан астам) еңбек демалысына кетсе, жұмыс берушілер бірнеше кезеңдегі міндетті төлемдерді біріктіреді. Алайда, МӘМС үшін қызметкердің табысынан төлемдерді жүзеге асыру кезінде оларды міндетті ай сайынғы аударымдарда олқылықтар болмайтындай және тиісінше қызметкер Сақтандырылған тұлға мәртебесін сақтап қалатындай етіп, демалыстың әрбір айы бойынша бөлу керек.

“Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы” 2015 жылғы 16 қарашадағы № 405-V ҚР Заңының 5-бабының 3-тармағы

Жұмыс берушілер халықтың мынадай санаттары үшін МӘМС төлемдерінен босатылады: 
1) балалар;
2) жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға, баланы (балаларды) үш жасқа толғанға дейін оның (олардың) күтіміне байланысты демалыста жүрген адамдар;
3) зейнетақы төлемдерін алушыларға, оның ішінде Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне;
4) "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көп балалы аналар;
5) мүгедектігі бар адамдар;
6) орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысаны бойынша білім алушыларды;
7) әскери қызметшілер;
8) арнаулы мемлекеттік органдардың қызметкерлері;
9) құқық қорғау органдарының қызметкерлері.

Дереккөз:
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыруға аударымдарды және (немесе) жарналарды есептеу (ұстап қалу) және аудару қағидалары мен мерзімдерін және төлеушілерге аударымдардың, жарналардың және (немесе) өсімпұлдардың артық (қате) есептелген сомаларын уақтылы және (немесе)уақтылы төлемегені үшін қайтаруды жүзеге асыру қағидаларын бекіту туралы "Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2017 жылғы 30 маусымдағы № 478 бұйрығы аударымдарды және (немесе) жарналарды толық төлемеу"

Жалға алушы жеке көмекші үшін МӘМС жарналарын ай сайын 2% мөлшерінде төлейді.
2024 жылы ең жоғары сома-17000 теңге (10 еселенген ЕТЖ-дан 2%).
Төлем тағайындау коды-122.
* Жеке көмекші бірінші топтағы мүгедектерге олардың қозғалуына және нысандарға баруына көмектесу арқылы қызмет көрсетеді.

Дереккөз:
"Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" 2015 жылғы 16 қарашадағы № 405-V ҚР Заңының 26-бабы

ЖК (жеке кәсіпкерлер), жеке практикамен айналысатын адамдар және шаруа қожалықтарының иелері МӘМС-ке 1,4 ЕТЖ-дан 5% мөлшерінде жарна төлейді, бұл 2024 жылы 5950 теңгені құрайды. Сақтандыру мәртебесін сақтау үшін жарналар ай сайын төленуі керек. Төлем тағайындау коды (ТТК) — 122.

Жарналарды кез келген банкте,мобильді қосымшасында, "Қазпошта" АҚ, Касса 24 терминалдары және Qiwi әмиян арқылы төлеуге болады.

 Дереккөз: "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Заңның 28-бабының 3-тармағы
* жеке практикамен айналысатын адам-жеке нотариус, жеке сот орындаушысы, адвокат, кәсіби медиатор 

Дербес төлеушілер - бұл тұрақты жұмысы жоқ және жеңілдікті санатына кірмейтіндер.
Жарна 1 ЕТЖ-нің 5% -. құрайды, бұл 2024 жылы ай сайын 4250 теңгеге тең.
Төлем тағайындау коды-122.

Төлем әдістері:
Өткен жылғы қарызды төлеңіз (12 айға дейін) және одан әрі жарналарды үнемі төлеңіз.
Болашақ 12 ай үшін төлеу, бұл ретте берешек есепке алынбайды.
Сақтандыру мәртебесі төлем жасалғаннан кейін 3 күн ішінде беріледі.

Жарналарды кез келген банкте, оның мобильді қосымшасында, "Қазпошта" АҚ, Касса 24 терминалдары және Qiwi әмиян арқылы төлеуге болады.

Дереккөз:
"Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Заңның 28-бабының 4-тармағы

Бірыңғай төлем (БТ) жеке табыс салығын, міндетті зейнетақы жарналарын, әлеуметтік аударымдарды, МӘМС аударымдары мен жарналарын қамтиды.
ЖК-ны жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғалар жұмысшылар немесе жалданған адамдар үшін төлейді (мысалы, маусымдық жұмыс үшін).

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап БТ мөлшері есептелген кірістердің 21,5% -. құрайды және оны ЖК немесе заңды тұлға дербес төлейді.
Егер қызметкер кез-келген төлемнен босатылса, бұл мөлшер ЕП сомасынан алынады.

Дереккөз:
"Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы"Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VI Кодексінің (Салық кодексі) 776-1-бабы

ҚР халқының әлеуметтік осал топтарынан шыққан азаматтардың 15 санаты үшін МӘМС жарналарын мемлекет төлейді, оның ішінде:

1. Балалар;
2. Ресми түрде тіркелген жұмыссыздар;
3. Жұмыс істемейтін жүкті әйелдер (олар үшін зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдар алдыңғы 2 айдан артық төленбейді);
4. Жұмыс істемейтін ата-ана (заңды өкілдердің бірі), бала үш жасқа толғанға дейін;
5. Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға, баланы (балаларды) үш жасқа толғанға дейін оның (олардың) күтіміне байланысты демалыста жүрген адамдар;
6. Мүгедектігі бар бала күтімін жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;
7. Бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға күтім жасауды жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;
8. Қазақстанның Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы Қорынан зейнетақы төлемдерін алушылар, оның ішінде Ұлы Отан соғысының ардагерлері;
9. Қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемелерінде (қауіпсіздігі ең төмен мекемелерді қоспағанда)сот үкімі бойынша жазасын өтеп жүрген адамдар;
10. Тергеу изоляторларында ұсталатын адамдар, сондай-ақ үй қамағына алу түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған жұмыс істемейтін адамдар;
11. Жұмыс істемейтін қандастар;
12. "Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көп балалы аналар;
13. Мүгедектігі бар адамдар;
14. Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын адамдар (күндізгі бөлім студенттері);
15. Жұмыс істемейтін мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар.

Сіз өзіңіздің әлеуметтік мәртебеңізді портал арқылы тексере аласыз egov.kz жеке кабинетте.
Егер адам жеңілдікті санатқа ие болса, бірақ МӘМС – те сақтандыру мәртебесі болмаса-оны растау үшін "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының КЕАҚ-на жүгіну қажет.

Сондай-ақ qoldau 24/7 мобильді қосымшасы арқылы МӘМС-те уақытша сақтандыру мәртебесін алу үшін медициналық сақтандыру қорына өтініш беруге болады.
Ол үшін жеңілдікті санаттың бар екендігі туралы растауды және жеке басын куәландыратын құжаттарды ұсыну қажет.

Дереккөз:
"Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Заңның 26-бабының 1-тармағы

МӘМС төлемдерін басқа кезеңдерге қайта бөлуге болмайды, бірақ оларды қайтаруға болады.